4. De hoofdvraag

Zorg ervoor dat de hoofdvraag voldoet aan de eisen van de opleiding. Dat betekent dat je moet kiezen voor een juiste onderzoeksfunctie.

Functies van onderzoek kunnen zijn

• Beschrijven: ‘Wat vinden jongeren van spijbelen?’ ‘Hoe heeft de werkgelegenheid in de bollenteelt zich ontwikkeld in de afgelopen 50 jaar?’
• Vergelijken: ‘Wat zijn de verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke studenten in het hbo?’
• Evalueren: ‘In welke mate heeft de invoering van flexwerken bijgedragen aan de omzet van het bedrijf?’
• Verklaren: ‘Waardoor is de klanttevredenheid het laatste jaar gedaald?’ ‘Wat zijn de effecten geweest van de webverkoop op de omzet?’
• Voorspellen: ‘Hoe kan de klanttevredenheid bij de organisatie stijgen?’ ‘Wat zullen de gevolgen zijn van het invoeren van poortjes op stations van de NS?’ ‘Onder welke omstandigheden zal het nieuwe systeem de beste resultaten opleveren?’

Tips voor het opstellen van de hoofdvraag

• Zorg dat de hoofdvraag één vraag bevat. Dus niet: ‘Hoe kunnen we een nieuw systeem invoeren en op welke manier kunnen we daar het beste mee gaan werken?’ Vermijd dus het woord ‘en’ in de hoofdvraag.
• Zorg dat je alle termen die je in de hoofdvraag gebruikt al tevoren hebt gedefinieerd en afgebakend. Begrippen als faalkosten, optimaal, flexwerken en dergelijke moeten helder zijn. En het moet ook duidelijk zijn hoe je onderzoek is afgebakend. Beperk je je tot een bedrijf, een vestiging, een proces, of bepaalde disciplines. Wat wordt bedoeld met de omzet? De omzet in Nederland of de hele wereld? Van klanttevredenheid moet duidelijk zijn om welke klanten het gaat, en waar de tevredenheid over gaat. Gaat het alleen om de levertijden, of bijvoorbeeld ook om de prijzen, of het imago van de organisatie?
• Stel de hoofdvraag altijd als een vraag op, dus met een vraagteken aan het eind.
• Formuleer de hoofdvraag altijd als een open vraag, dus: ‘Wat zijn de te verwachten resultaten van methode A?’ of ‘Op welke wijze kan bedrijf A resultaat B bereiken?’ Voor de andere vraag kun je het als volgt formuleren: ‘Wat zijn de effecten van een webwinkel op de omzet, de klanttevredenheid, of iets anders?’
• Zet nooit oplossingen in de hoofdvraag. Dus niet: ‘Hoe kunnen we de klanttevredenheid verhogen door het gebruiken van gepersonaliseerde advertenties?’ Je hebt die oplossing immers nog niet onderzocht. Misschien is dat wel helemaal niet zo’n goede methode. Als de opdrachtgever wil weten of het zin heeft gepersonaliseerde advertenties toe te passen, zul je de vraag als een voorspellende onderzoeksvraag moeten formuleren, zoals: ‘Wat zullen de effecten van gepersonaliseerde advertenties op de tevredenheid van de klanten van het bedrijf zijn?’  Als al wel duidelijk is dat een methode zal gaan werken, maar de vraag is hoe we dat dan moeten organiseren, stel je de hoofdvraag op als een voorspellende vraag als: ‘Welke wijze van invoering van gepersonaliseerde advertenties levert de grootste kans op een stijging van de klanttevredenheid op?’

Veelgemaakte fouten

• De hoofdvraag formuleren als een gesloten vraag: ‘Is het mogelijk om met methode A resultaat B te bereiken?’ ‘Is het zinvol om een webwinkel te gaan exploiteren?’ 
• De hoofdvraag formuleren als een stelling: ‘Het probleem moet opgelost worden met een nieuw proces’
• De oplossing al weggeven in de hoofdvraag: ‘Hoe kan de klanttevredenheid verbeterd worden door de bereikbaarheid van de helpdesk te vergroten?’

Definities

Wanneer je specifieke termen in je hoofdvraag gebruikt, is het advies om die direct onder de hoofdvraag te definiëren in een paragraaf ‘Definities’.